Tekstilsymposium 2024 – krafttak for tekstil kulturarv

Det var Norges Husflidslag som stod bak arrangementet, med fleire gode samarbeidspartnarar på laget. Organisasjonen har tidlegare arrangert vevsymposium kvart tredje år. Denne gongen var temaet utvida til å gjelde alle tekstilteknikkar, med hovudvekt på raudlisteteknikkane. Dette er handverksteknikkar, gjerne med lokal eigenart, som har få utøvarar og som står i fare for å bli gløymt.

Fleire fekk lære

Arrangementet starta med kurs i ei rekke tekstile teknikkar, dei lengste over tre dagar. Til saman 85 kursdeltakarar fekk lære seg teknikkane metallknipling, perlebroderi, telemarksbinding, brikkevev, grindvev, spikking av grindvev, ullbroderi, varafell-veving og nålbinding. Dette er fagkunnskap som få beherskar, og som no kan få fleire tradisjonsberarar i framtida. Tilbakemeldinga frå deltakarane tyder på høgt fagleg nivå, og svært dyktige kurslærarar innan sine område. Sjå detaljert program for arrangementet her.

Bilde frå kursa. Foto: Margrethe Ballo for Norges Husflidslag og Tone Lundeberg for Telemark Museum.

Fredag 11. oktober var dei praktiske kursa unnagjort, og publikum vart invitert til opningsarrangement på Telemark museum, med ein heilt spesiell gjest.

Dronningbesøk

Organisasjonen sin høge beskyttar, Hennar Majestet Dronning Sonja valde å bruke heile to dagar på symposiet, og starta med å kaste glans over opningsfesten, saman med ordførar, fylkesmann og andre celebre gjestar. Les kongehuset si omtale av arrangementet her.

I høve tekstilsymposiet vart utstillinga «Vevde sengekleder fra Vest-Agder» opna. Utstillinga er kuratert av tidlegare husflidskonsulent Kathrine Bringsdal, og viser mangfaldet av vevtradisjon i Vest-Agder. Bringsdal orienterte om bakgrunnen og innsamlinga av ei rekkje tekstilar, som utstillinga representerer ein liten del av.

I tillegg fekk vi talar frå både styreleiar i Norges Husflidslag, ordførar i Skien og fylkesmannen i Telemark. Synnøve Brøndbo Plassen ramma det heile inn med vakre folketonar.

I museets auditorium fekk dronninga og dei andre gjestane sjå filmen «Historjá», som følger den samiske kunsthandverkaren Britta Marakatt Labba i samtale og broderi. Dronninga fekk og høve til å sjå dei andre utstillingane på museet, og brukte god tid ved presentasjonen av arbeida til kursdeltakarane tidlegare i veka. Her fekk ein vist at arrangementet har resultert i faktiske og praktiske ferdigheiter, i tillegg til inspirasjon og fagleg teori.

Delte raudlistekunnskap

Laurdag heldt symposiet fram, no på Ibsenhuset, og framleis med Dronning Sonja som ivrig deltakar. Dette vart starten på to fullspekka dagar med foredrag, debatt og aktivitetar.

Først ut var Guro Nordby, som let oss bli betre kjent med Anne Bamle, kvinna som aldri vart rik på pengar i arbeidet sitt, men som ønskja at flest mogleg skulle kunne brodere sin eigen Raudtrøyebunad. Mikkel Tin tok oss med inn i ei verd av fruktbarheitssymbol, som brakte oss frå Noreg til India og Aust-Europa, der dei same symbola kjem att med same tyding. Dette fekk vi eksempel på seinare i Kathrine Bringsdal sitt foredrag om Aust-Agder-teppa.

Agnete Sivertsen har arbeidd med felling av hardangerskaut, og delte sine erfaringar og utfordringar frå dette arbeidet. Også Monika Ravnanger frå Osterøy Museum har arbeidd praktisk med historiske teknikkar, nærare bestemt veving på oppstadvev, og fortalde om kor viktig det er i museumsformidling å kunne – og ikkje berre kunne om.

Publikum fekk innsikt i både tradisjon og nyskaping innan tekstilhandverk. Det var ein raud tråd gjennom dei ulike foredraga, som skapte ei heilskapleg og meiningsfylt oppleving. Programmet bidrog også til eit fruktbart miljø for nettverksbygging, der det blei etablert nye kontakter mellom kurslærarar, foredragshaldarar og handverkarar. Dette gjorde at symposiet nådde målet sitt om å bygge nettverk og dele kunnskap innan tekstilhandverk.

Under symposiet vart det for første gong delt ut ein heiderspris for arbeid med raudlisteprosjekt. Møre og Romsdal Husflidslag fekk prisen for godt arbeid med dokumentasjon av «Senger og nordmørsåkle».

Debatterte framtida

Debatten om tradisjonshandverk og rolla til utdanningsinstitusjonane i å bevare og fremje dette feltet, har fått auka merksemd dei siste åra. Mange handverkarar, utdanningsinstitusjonar og kulturberarar er samde om at tradisjonshandverk er ein viktig del av nasjonens kulturelle identitet, men det finns ulike syn på korleis og kor mykje det bør integrerast i dagens utdanningssystem.

Under tittelen «verneverdige håndverksfag» leia direktør i Norges Husflidslag, Ellen Krageberg eit panel av ulike talspersonar, både husflidhandverkarar, utdanningsorganisasjonar, museum og NHO. Debatten reflekterte eit ønske om å finne ein ballanse mellom å bevare viktige kulturtradisjonar, og å gjere dei tilgjengelege og relevante for framtidige generasjonar.

Marknad og verkstader

Medan foredraga var for dei som hadde billett, var marknadsområdet i foajéen på Ibsenhuset ope for alle. Her stilte alle lokallaga i Telemark ut smakebitar på dei tekstile raudlisteprosjekta sine. Norsk Flid Husfliden Skien stilte ut vakre bunader frå heile Telemark. Resten av området var fylt med marknadsboder frå store og små produsentar, der ein kunne finne suvenirar i form av materialpakker, vevutstyr, reiskap, garn og mykje meir.

God stemning blant arrangørar, utstillarar og publikum. Foto: Margrethe Ballo for Norges Husflidslag.

Norges Husflidslag sin stand viste eit utval raudlisteprosjekt i form av plakatar, gjenstandar og ein mykje besøkt stand som formidla felling av det berømte skautet frå Hardanger.

Gode samarbeid

I andre etasje hadde medlemmar frå Grenland Husflidslag si Ung Husflid-gruppe rigga seg til og viste spinning på rokk, brikkevev og laging av floss. I tillegg var det drop-in-workshops der ein kunne prøve spinning av plantefiber og kunststopping, samt demonstrasjon av telemarksbinding og metallknipling. Dronninga var ei av mange som var innom alle verkstadane, og viste stor interesse for teknikkane.

I tillegg til å bidra i Ung Husflid-aktivitetane deltok Grenland Husflidslag med husrom til eitt av kursa, og frivillige krefter gjennom heile arrangementet. Desse sørgja for at alt gjekk etter planen, og at deltakarane vart godt ivaretatt.

Historier om håp

Arrangementet var det største i regi av Norges Husflidslag i 2024, og ambisjonane var høge i forkant. Tilbakemeldingane frå deltakarane viser at forventningane vart innfridd, og vel så det. Mange har allereie brakt nye kunnskaper vidare i sine lokallag og i sine miljø, og kontakter er blitt knytta for vidare samarbeid blant mange av aktørane.

Vi ser at tekstilsymposiet ikkje berre handlar om å bevare tradisjonar, men om å skape ein levande, pulserande arena der gamle teknikkar kan få nytt liv. Når så mange kjem saman for å lære, dele og inspirere kvarandre, gir det grunn til optimisme for framtida. Dette er ei feiring av kunnskap og kulturarv, og ei påminning om kor viktig det er å binde fortid og framtid saman gjennom handverket vårt, konkluderer Ellen Krageberg, direktør i Norges Husflidslag.

Foredraga laurdag og søndag vart knytte saman av konferansier og raudliste-entusiast Kim Sølve Jacobsen. Han har erfaring også frå arbeid med utryddingstrua dyr, der omgrepet «raudlista» opphavleg kjem frå. I si oppsummering trekte han parallellar til dette arbeidet.

Vi har erfart at det er viktig å fortelle historier om håp. Det vi har høyrt desse dagane gir håp for framtida, avslutta han.

Tekstilsymposium 2024 står att som ei feiring av tekstilkultur og handverk, og bidrar til å bevare den tekstile kulturarven vår gjennom ein kombinasjon av læring, inspirasjon og fellesskap.